Φωτεινή Γιωτάκη: Το θέμα του φετινού Συμποσίου της Σύμης «Δαμάζοντας την παγκοσμιοποίηση: η ατζέντα για τα επόμενα είκοσι χρόνια» προϊδεάζει για μία ισχυρά κριτική διάθεση απέναντι στην παγκοσμιοποίηση.
Γιώργος Α. Παπανδρέου: Στο Συμπόσιο θέσαμε το εξής ερώτημα: Είμαστε σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία αλλά «παγκοσμιοποίηση για ποιον, με τι όρους και ποιος πληρώνει το κόστος». Σε έναν κόσμο όλο και πιο πολύπλοκο, με τις τεχνολογικές εξελίξεις να μας ξεπερνούν, είναι καίριο να προβλέψουμε τις προκλήσεις που έρχονται για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε τις λύσεις.
Στη συγκεκριμένη συγκυρία, όμως, η μάχη που καλούμαστε να δώσουμε είναι σε πολλά μέτωπα. Παραμένει κεντρικό ζήτημα, πως με την παγκοσμιοποίηση, παράλληλα με την απαραίτητη ελεύθερη κίνηση, επετράπη στο κεφάλαιο να εγκαταλείψει τις υποχρεώσεις του προς τις κοινωνίες μας μέσα από πρακτικές όπως αυτές των φορολογικών παραδείσων. Η πρώτη συνέπεια ήταν να πληγεί το βασικό Κοινωνικό Συμβόλαιο, που εμείς οι σοσιαλιστές εμπεδώσαμε στα κράτη μας μέσα από αγώνες, λόγω έλλειψης πόρων, αλλά και φορολογικής και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η δεύτερη συνέπεια, ήταν η υπερσυγκέντρωση τεράστιου ποσοστού του παγκόσμιου πλούτου στα χέρια μιας χούφτας ανθρώπων, κάτι που συνεπάγεται υπερσυγκέντρωση εξουσίας, υπονομεύοντας τη δημοκρατία. Βλέπουμε ακόμα και θεσμούς, μέρος της πολιτικής τάξης και του δικαστικού σώματος, να χάνουν την αυτονομία τους, αντί να υπηρετούν το κοινό καλό.
ΦΓ: Και ποια είναι η λύση κ. Πρόεδρε;
ΓΠ: Πρέπει να προλάβουμε τις αντιδράσεις με φυγόκεντρες τάσεις προς τον απομονωτισμό, όπως είδαμε με το Brexit, ή ακόμη χειρότερα, με τη μονομερή και αυθαίρετη διεθνή πολιτική, μετά την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.
Ως προοδευτικοί προτείνουμε τον εξανθρωπισμό της παγκοσμιοποίησης. Με γνώμονα τις αρχές μας πρέπει να αξιολογήσουμε πολιτικές και πρακτικές. Πόσο προωθούνται ή όχι οι έννοιες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της δημοκρατικής συμμετοχής, της διαφάνειας και λογοδοσίας κάθε εξουσίας, της οικολογικής ανάπτυξης, της ισότητας.
Με πυξίδα αυτές τις αρχές συζητούμε λύσεις πρακτικές στα μεγάλα και μικρά, από το πώς θα είναι οι πόλεις μας μέχρι τις εφαρμογές της ρομποτικής και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σε ό,τι αφορά την επιχειρηματικότητα δεν μπορεί να έχει ως μοναδικό στόχο το κέρδος, οφείλει να αποδεικνύει πως αναλαμβάνει το μερίδιο κοινωνικής ευθύνης που της αντιστοιχεί.
ΦΓ: Τι απαντάτε σε κάποιον που θα πει πως δεν τον αφορούν οι θεωρητικές αναζητήσεις, όπως στο Συμπόσιο, την ώρα που εκείνος έχει πολύ πραγματικά και πιεστικά προβλήματα επιβίωσης.
ΓΠ: Για αυτά συζητάμε. Αυτά μας προβληματίζουν όλους. Ο πολίτης ξέρει πια ότι μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν και όσοι τις τάζουν κοροϊδεύουν. Το πρόβλημα είναι με εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις που δεν έχουν τη δυνατότητα εξεύρεσης λύσεων, με προθέσεις και δεσμούς που δεν αντέχουν στη διαφάνεια, που επιχειρούν να επικρατήσουν με κάθε κόστος. Καλύπτουν τις δικές τους αθέμιτες ‘ειδικές σχέσεις’ δηλητηριάζοντας τις κοινωνίες μας γιατί δεν έχουν τίποτα άλλο να προσφέρουν, πέρα από τις θεωρίες συνωμοσίας.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η παγκοσμιοποίηση είναι ένας εύκολος στόχος όταν θέλουν να βρουν εχθρό, αλλά αν κάποιος τους προκαλέσει να τοποθετηθούν αναλυτικά για τα βαθύτερα προβλήματα και πως θα τα λύσουμε, η παγκοσμιοποίηση ξαφνικά είναι «εκτός θέματος».
Τα προβλήματα απαιτούν συνεργασίες πέραν των στενών εθνικών ορίων. Ο κόσμος μας είναι πολύπλοκος. Με κάθε βήμα εξέλιξής του, θα γίνεται ακόμα πιο σύνθετος – είναι αυτονόητο. Μόνο στις σπηλιές με τα ρόπαλα ήταν ο κόσμος μας απλός – όσο απλός μπορεί να είναι ένας κόσμος που επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού και κανενός άλλου.
Ποια είναι η πρότασή τους λοιπόν; Η κατάργηση του ΟΗΕ γιατί δεν έλυσε όλες τις συγκρούσεις μονομιάς, με ένα μαγικό ραβδί; Η διάλυση της ΕΕ που έχει καταφέρει τη μακρύτερη περίοδο ειρήνης που έχουμε δει στην ήπειρο; Υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, αλλά δεν κατανοώ πως η όποια κριτική μπορεί να καταλήγει στην κατάργηση κατακτήσεων των λαών της Ευρώπης.
Οι προοδευτικές δυνάμεις της Ευρώπης πρέπει να διεκδικήσουμε ξανά την ευρωπαϊκή υπόθεση για να την αλλάξουμε. Να γίνει κοινωνικά δίκαιη, δημοκρατική, συμμετοχική, πράσινη, να αξιοποιήσει την συλλογική της δύναμη ώστε να αντιμετωπίζει τα ζητήματα αποτελεσματικά. Μια τέτοια ΕΕ θα έλυνε την ελληνική κρίση πολύ πιο γρήγορα, θα διαχειριζόταν το προσφυγικό διαφορετικά. Στον πολίτη της Ευρώπης πρέπει η σοσιαλδημοκρατία να προσφέρει μια νέα προοπτική πολιτικής: Να διαφυλάξει κατακτήσεις, αλλά να τολμήσει αλλαγές βαθιές που να καταστήσουν την ΕΕ «Ευρώπη των πολιτών».
ΦΓ: Τι άλλο μπορούν να σημαίνουν αυτά για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή;
ΓΠ: Σε ό,τι αφορά αποκλειστικά εμάς, τα πραγματικά ερωτήματα είναι αμείλικτα: μπορεί μία χώρα σαν την Ελλάδα να μείνει μόνη; Θα είναι ασφαλής; Ή μήπως η ασφάλεια έρχεται αν εμείς και οι γείτονες μας ανήκουμε στους ίδιους υπερεθνικούς φορείς, ταγμένοι στην ειρήνη, με σύμπτωση κινήτρων και κατεύθυνσης;
Η θέση της Ελλάδας ισχυροποιείται από διασπασμένα Βαλκάνια, ή μήπως μπορούμε να ισχυροποιήσουμε τη θέση μας μιλώντας με τους γείτονες μας, για να αποκτήσουμε κοινή φωνή σε όσα μας ενώνουν; Ποιος μπορεί πραγματικά και ψύχραιμα να πείσει πως αντί της συνεργασίας των λαών μας, πρέπει να πάμε σε αντιπαραθέσεις και με τι σχέδιο; Να επιτεθούμε κάποια στιγμή εμείς, όπως λένε και υπαινίσσονται οι ακροδεξιοί – είτε κλίνουν προς τη Νέα Δημοκρατία, είτε προς τον κυβερνητικό εταίρο. Δεν είναι καιρός για αστειότητες – τα προβλήματα είναι μεγάλα και πιεστικά.
ΦΓ: Το Κίνημα Αλλαγής, μετά και τις πρόσφατες εξελίξεις, ποια θέση έχει σε αυτό το παζλ;
ΓΠ: Εμείς, ως προοδευτικοί πολίτες και πολιτικοί, ως δημοκράτες σοσιαλιστές, οφείλουμε να βλέπουμε με καθαρό μάτι όλο το πάζλ – τη μεγάλη εικόνα. Να λειτουργούμε με γνώμονα τις αρχές, τις αξίες, τα ιδανικά μας. Η συνέπειά μας σε αυτά, σας διαβεβαιώ, θα κάνει το έργο μας πιο δημιουργικό και πιο αποτελεσματικό. Ξέρουμε τι υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Ξέρουμε και με ποιους είμαστε. Επομένως, ιδού ο δρόμος. Και παρά τα προβλήματα, αυτόν το δρόμο πρέπει να ανοίξουμε, με το λόγο μας και τη δράση μας. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι εθνική ανάγκη.
Οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει να αποτελέσουν τον καταλύτη για τη συνεννόηση των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων. Η συνεννόηση είναι αναγκαία για να προωθήσουμε τις μεγάλες αλλαγές που θα αντιμετωπίζουν τις αιτίες που μας οδήγησαν στην κρίση και τις χρόνιες παθογένειες του παρασιτικού, πελατειακού συστήματος, που αποτελεί την πηγή του κακού.
Αν η συνεννόηση των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων είναι εθνικά αναγκαία, η συνεννόηση, η συνεργασία και η ενότητα – με αρχές, αξίες και ιδανικά-, των προοδευτικών δυνάμεων είναι πέρα από αναγκαία, εγγύηση για μια άλλη πορεία. Για μια βιώσιμη πορεία, από την οποία έχουν ανάγκη οι Έλληνες και η χώρα. Η αλλαγή, παντού, στα κόμματα, τους θεσμούς, την κοινωνία, είναι όρος επιβίωσης, ώστε να αποτραπεί η επανεμφάνιση των κρίσεων ως συστημικό φαινόμενο.
Στο ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ, για αυτό αγωνιζόμαστε. Ο πλουραλισμός ιδεών και προτάσεων, είναι προωθητική δύναμη, πολλαπλασιαστής μιας προοδευτικής δυναμικής, απέναντι στη συντήρηση, της δεξιάς και των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.